Çocuğumun Bağımsız Yaşama Geçişini Nasıl Destekleyebilirim?
Çocuklarımızın dünyayı anlaması, kavraması ve bağımsız yaşayabilmesi için ebeveynler olarak rehberlik sorumluluğumuz var. Bu tanıdan bağımsız bir konu olarak tüm çocuklar için böyle. Çocuklarımız 18 yaşına geldiğinde kendiliğinden bağımsız bir yaşama sahip olamaz. Çocuklarımızın bağımsız bir yaşam sürebilmeleri için doğdukları andan itibaren yapabileceklerimizi aşağıda sıraladık, umarız faydalanırsın.
1. Çocuğumuzun gelişim düzeyinin farkında olmak: Çocuğumuz yaşamın ilk altı yılında olağanüstü bir hızda gelişim basamaklarını tırmanmaktadır. Beyin gelişiminin %90’ı ilk altı yılda hızla gelişmektedir. Bu nedenle çocuğumuzun gelişimini destekleyecek düzeyde materyaller, oyuncaklar, uyaranlar sunmamız onun gelişimini desteklemede, ileride onu bağımsız yaşama taşıyacak belli beceriler elde edinmesine büyük katkı getirecektir. Bu nedenle çocuğumuzun kaç aylık olduğundan bağımsız hangi gelişim görevlerini yerine getirdiğini belirlemek, takip etmek ve buna uygun yaşamımızda düzenlemeler yapmak uygun olacaktır.
İlk üç yıl için çocuğunuzun gelişim düzeyini ücretsiz olarak takip edebileceğiniz bir sayfa: www.gedep.org
3-6 yaş için çocuğunuzun gelişim düzeyini ücretsiz olarak takip edebileceğiniz bir sayfa: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_10/09145549_Okul_Yncesi_son_pdf.pdf
2. Yanıtlayıcı olmak: Çocuğumuzun nesnelerle, olaylarla girdiği etkileşimleri onun için bizler anlamlı hale getirebiliriz. Her an bir öğrenme-büyüme ve gelişme fırsatı olabilir. Çocuğumuzun ilgilendiği şeyleri onun için anlamlı hale getirmek önemli. Bunu yaparken onun gelişim düzeyinin farkında olmamız ve gelişim düzeyine uygun yanıtlar sunmamız gerekiyor.
3. Çevreyi düzenlemek: Her gelişim döneminde çocuğumuzun yapabileceklerine göre çocuğumuzu bağımsızlaştırmamız önemli. Diyelimki artık çocuğumuz kaşığı tutup ağzına götürebiliyorsa, artık ona (zorla) yemek yedirmeyi bırakmalıyız. Ya da merdiven çıkabiliyorsa, hemen lavaboya, tezgaha uzanabilmesi için basamak koymak ve kendi işini kendi yapabileceği halde ortamı düzenlememiz uygun olur. Odasına kirli sepeti koymak, çöp kutusu koymak, boyuna uygun askılık koymak, kaşık-çatal ve tabağını alabileceği bir çekmece oluşturmak, ayakkabısını kendi giyebilmesi için kapının önüne bir tabure koymak erişilebilir bir ortam sağlamak için bir kaç öneri olabilir (Bu öneriler farklı ihtiyaçlara göre erişilebilir olmayabilir, erişilebilirlik konusunda destek almak isterseniz https://www.erisilebilirhersey.com/ adresini ziyaret edebilirsiniz) yaşına ve gelişimine uygun becerileri belirledikten sonra bunları bağımsız yapabileceği hale getirmek, bu sayede ev yaşantısına bağımsız katılması; bağımsız yaşama giden yolun ilk adımı olabilir. Ne kadar kendi yapabilirse o kadar özgüvenli ve bağımsız olacaktır. Tabiki bu çocuklarımızı kendi başına bırakacağınız anlamına gelmiyor, yardım ihtiyacını gördüğümüzde/ifade ettiğinde desteğimizi sunmak gerekiyor ama bunun dengesini sağlamakta gelişme için önemli. Bunun dengesini her ebeveyn kendi içinde bulacaktır, önemli olan bu konuda farkında olmak ve kendimizi olabildiğince objektif değerlendirebilmektir. Unutmayalım her birey biricik ve tek bir çözüm önerisi gerçekçi değil.
4. Seçim yapmak: Bağımsız yaşama giden yolun en önemli adımı seçim yapabilmek olabilir. Seçim yapabilmek, yaptığımız seçimlerin sorumluluğunu almayı, seçimlerimiz sonucunda oluşan problemleri çözebilmeyi, seçimlerimiz sonucunda yaşadığımız duyguları düzenleyebilmeyi gerektirir. Erken dönemden itibaren çocuğumuza seçim fırsatları sunmamız, seçim yapmasına izin vermemiz (sağlıklı güvenli sınırlar içerisinde) çocuğumuzun bağımsız bir yaşam için gerekli olan; karar verme, sorumluluk alma, içsel motivasyonla harekete geçme, problem çözme, duygu düzenlemesi gibi bir çok konuda gelişme fırsatına sahip olması sağlar.
5. Güvenli ve sağlıklı sınırlar: Çocuklarımızla etkileşimimizin erken dönemden itibaren güvene dayalı ve sıcak olmasının gelişme için önemini biliyoruz. Sıcak ve nitelikli bir etkileşim için çocuğumuzun liderliğini ve ilgisini takip etmek önemli ama bu çocuğumuza hiç sınır koymayacağımız anlamına da gelmiyor. Çocuğumuzun güvenliği ve sağlığından biz sorumluyuz. Uygun olmadığını düşündüğümüz, güvenliği ve sağlığını tehlikeye sokacak durum ve ortamları yaşantımızda minimize ederek başlamak önemli. Ama hayatımızdaki tüm tehlikeleri yok etme şansımız yok. Bu durumda da bazı sınırları koruyabilmek için, koyduğumuz kuralın nedenini açıklayarak “hayır” diyebilmek ve sınır koymak sağlıklıdır.